Gan là bộ phận có kích thước lớn nhất trong cơ thể bạn. Nó có nhiều chức năng quan trọng: lọc máu, xử lý chất dinh dưỡng, hỗ trợ chống viêm nhiễm, sản xuất các protein mà bạn cần cho việc làm đông máu (blood clotting), v.v… Tất cả những nhiệm vụ này đồng nghĩa với việc gan bạn rất dễ bị tấn công trên nhiều mặt trận. Nếu gan bị tổn thương, nó có thể bị chai (scarring; còn gọi là cirrhosis), cuối cùng là suy gan (liver failure) hoặc ung thư gan (liver cancer). Để giữ cho lá gan của mình khỏe mạnh, bạn nên tránh các yếu tố sau:
Ảnh: hindustantimes.com
Béo phì (Obesity)
Khi các tế bào gan có quá nhiều chất béo, tình trạng chai gan và suy gan có thể xảy ra. Mặc dù những người ở tuổi 40 đến ngoài 50 là đối tượng có nguy cơ cao trong việc bị gan nhiễm mỡ (fatty liver), các nhà nghiên cứu cũng phát hiện nguy cơ này ở các thanh thiếu niên bị béo phì.
Uống nước ngọt (soda)
Các thức uống có ga nhiều đường được cho là một trong những nguyên nhân gây tăng cân, nên cũng không lạ khi các nhà khoa học nhận định chúng có thể gây tổn hại cho gan.
Acetaminophen
Tồn tại dưới dạng dược phẩm với thương hiệu Tylenol, Vicodin hoặc Percocet, acetaminophen khi bị dùng quá liều có thể gây suy gan, thậm chí là tử vong.
Các loại thuốc khác
Các anabolic steroid (một dạng nội tiết tố nam được một số vận động viên sử dụng nhằm cải thiện thành tích) cũng được cho là làm tăng nguy cơ ung thư gan (liver cancer). Những thuốc cấm, như heroin và cocaine, cũng như các thuốc phân giải (dissociative drugs), cũng có thể gây tổn thương gan. Trong bất cứ trường hợp nào, bạn nên tránh lạm dụng thuốc men. Nếu bạn nhận thấy gan mình có dấu hiệu thương tổn – như vàng da vàng mắt (jaundice), nước tiểu sậm màu (dark urine), hoặc đau bụng – hãy thông báo cho bác sĩ của bạn và cho họ biết các loại thuốc bạn đang dùng.
Viêm gan (Hepatitis)
Viêm gan B và C là nguyên nhân của hầu hết các trường hợp ung thư gan trên thế giới. Bệnh viêm gan thường lây qua đường máu (như khi dùng chung kim tiêm, truyền máu…), quan hệ tình dụng thiếu an toàn, v.v… Hiện nay bạn có thể cho bản thân và gia đình tiêm vắc-xin (vaccine) phòng viêm gan nếu chưa bị nhiễm.
Các bệnh di truyền (Genetic diseases)
Một số bệnh di truyền cũng có thể dẫn đến bệnh gan: bệnh rối loạn hấp thu sắt (hemochromatosis) có thể gây ra sự ứ đọng sắt (iron) trong cơ thể, dẫn tới chai gan và cuối cùng là suy gan; rối loạn chuyển hóa đồng (Wilson disease) thì gây tích tụ đồng (copper) trong cơ thể – không chỉ làm tổn hại gan mà còn gây tổn hại cho não và các cơ quan khác trong cơ thể. May mắn là, ngày nay đã có các biện pháp điều trị và kiểm soát những bệnh này.
Các bệnh tự miễn (Autoimmune diseases)
Ở một số người, có khi hệ miễn dịch (immune system) của họ bị chút “lầm lẫn” và quay sang tấn công gan, đây được gọi là viêm gan tự miễn (autoimmune hepatitis). Chưa ai biết lý do chính xác vì sao cơ thể chúng ta đôi khi lại tấn công chính nó, nhưng có khả năng đây là do yếu tố di truyền. Bệnh này thường gặp ở nữ giới, và cũng thường xảy ra ở những người đang mắc một chứng bệnh tự nhiễm nào đó. Xơ gan mật nguyên phát (primary biliary cirrhosis, viết tắt là PBC) cũng là một bệnh tự miễn khác thường gặp ở nữ giới. Hai bệnh này có thể dẫn tới chai gan và suy gan nếu không được điều trị. Không có thuốc chữa khỏi các bệnh này hoàn toàn, nhưng các liệu pháp kiểm soát bệnh có thể giữ cho bạn chung sống hòa bình với bệnh.
Hút thuốc
Hút thuốc có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư gan và chai gan.
Đồ uống có cồn (Alcohol)
Theo Hiệp hội Gan Hoa Kỳ (American Liver Foundation), khoảng 10-15% người nghiện đồ uống có cồn bị chai gan. Sử dụng rượu bia vừa phải (hoặc không sử dụng) có thể góp phần giữ cho gan bạn khỏe mạnh. Các nhà nghiên cứu cho rằng: Nữ giới chỉ nên uống một ly rượu/bia mỗi ngày, và nam giới không nên dùng quá hai ly/ngày. (Mỗi ly tương đương 12 ounce bia hoặc 5 ounce rượu nho.)
Triệu Khánh Ngọc – VietBeauty Magazine